Nowa Gazeta Praska

Jest strasznie głono. Słyszę tysišce dwięków, nacierajš ze wszystkich stron. Czuję złoć, kiedy tak wciskajš się do moich uszu. Nie mogę się na niczym skoncentrować, nie rozumiem, czego chce ode mnie mama, ona nie może zrozumieć, że chciałbym zrobić to, o co mnie prosi, ale wszystko mi w tym przeszkadza - taki mniej więcej jest sens opisu stanu ducha 13-letniego Maćka, co relacjonuje jego matka. Precyzyjne wyszywanie haftem krzyżykowym z dwiema parami rękawic narciarskich na rękach lub wykonanie trudnego zadania przy włšczonych kilku odtwarzaczach jednoczenie - tak nasz wiat odbierajš osoby autystyczne.

Autyzm jest zaburzeniem rozwojowym, które najczęciej ujawnia się w cišgu pierwszych trzech lat życia jako rezultat zaburzenia neurologicznego, które oddziałuje na funkcje mózgu - rozumowanie, kontakty społeczne i porozumiewanie się. Autyzm i jego pochodne występujš raz na 500 urodzeń, cztery razy częciej u chłopców niż u dziewczynek. Dzieci autystyczne nie wykazujš zainteresowania innymi osobami. Nie szukajš bliskiego kontaktu z rodzicami, nie reagujš na głos matki, a nawet nie chcš być przez niš przytulane. W póniejszych latach nie potrafiš współdziałać z innymi, nie mogš nawišzać normalnych relacji z rówienikami, bowiem nie rozumiejš reguł, które okrelajš funkcjonowanie człowieka w społeczeństwie. Istotnym objawem autyzmu sš też zaburzenia mowy. W wielu przypadkach dzieci autystyczne uczš się mówić dopiero po ukończeniu 4. roku życia. Często jednak majš problemy ze zbudowaniem poprawnego zdania, a także używajš słów w zupełnie innym i całkowicie zaskakujšcym znaczeniu. U niektórych dzieci występujš nawet problemy z komunikacjš bezsłownš - nie potrafiš ani skinšć głowš na tak, ani potrzšsnšć niš na znak odmowy. Niechęć do zmian i powtarzanie pewnych zachowań - to kolejna grupa objawów autyzmu. Każda zmiana jest ródłem silnego lęku i wywołuje poczucie zagrożenia u osób z autyzmem. Dlatego skrupulatnie przestrzegajš rozkładu dnia, nie akceptujš zmian w ułożeniu przedmiotów w domu, a nawet zmian w wyglšdzie swoim i domowników. Dzieci autystyczne często wykonujš tę samš czynnoć godzinami. Mogš bezustannie bawić się sznurkiem, skakać na jednej nodze, wirować wokół własnej osi czy bębnić palcami. Podczas zabawy nie używajš wyobrani.

Przyczyny autyzmu nie sš do końca znane. Badacze wskazujš przede wszystkim na czynniki biologiczne zwišzane z uszkodzeniem mózgu. Autyzmu nie można wyleczyć, można jedynie pomóc osobie z autyzmem nauczyć się żyć pełniej, bezpieczniej i bardziej samodzielnie. Kluczowš kwestiš w leczeniu autyzmu jest jak najszybsze postawienie diagnozy - przed ukończeniem 3. roku życia. Jeli dziecko mieszka w dużym miecie, jego szanse na rozpoznanie i na podjęcie właciwego leczenia sš znaczne. Poza dużymi aglomeracjami objęcie dziecka autystycznego odpowiedniš opiekš jest praktycznie niemożliwe. - Podjęta odpowiednio wczenie terapia może wpłynšć na diametralnš poprawę w funkcjonowaniu dzieci autystycznych. Oczywicie, zależy to m.in. od stopnia upoledzenia umysłowego, stopnia zaburzeń wynikajšcych z autyzmu, trafnoci w wyborze cieżki terapeutycznej, motywacji rodziców do pracy, czy profesjonalnego wsparcia zewnętrznego dla systemu rodzinnego. Jednak przy intensywnej terapii oraz przy zapewnieniu pomocy przez służby do tego powołane - wysoko funkcjonujšce osoby z autyzmem i z zespołem Aspergera mogłyby funkcjonować praktycznie samodzielnie - mówi Joanna Wodarska, terapeutka na co dzień pracujšca z osobami autystycznymi.

Warszawskie Stowarzyszenie Terapeutów od czterech lat zajmuje się pomocš osobom marginalizowanym. W lipcu zakończyło realizację projektu, majšcego na celu wsparcie osób autystycznych i ich rodzin. Podstawowym założeniem projektu było przeszkolenie wolontariuszy, którzy następnie mieliby wspierać osoby autystyczne i ich rodziny w codziennym życiu. Chętnych nie brakowało - do uczestniczenia w projekcie zgłosiło się blisko 70 studentów, głównie ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej. Po wstępnej selekcji wyłoniono grupę 46 osób, które wzięły udział w szkoleniach. Podczas zajęć uzyskały wiedzę na temat autyzmu, metod pracy z osobami autystycznymi, zasad postępowania w przypadku zachowań trudnych, a także pracy z rodzinami osób niepełnosprawnych.

Kolejnym etapem projektu było wprowadzenie wolontariuszy do rodzin osób autystycznych. Poczštkowo mogli oni jedynie obserwować pracę terapeuty prowadzšcego. Następnie, w zależnoci od stanu podopiecznego, stopniowo nawišzywali z nim kontakt. Póniej otrzymywali już samodzielne zadania. Asystowali podczas ćwiczeń prowadzonych w Orodku Integracji Społecznej, dowozili swoich podopiecznych na zajęcia, a także pomagali w różnych czynnociach domowych. Jak zapewniajš realizatorzy projektu, pomoc wolontariuszy była bezcenna. - Podczas realizacji projektu rozpadła się rodzina jednego z naszych podopiecznych. Odszedł ojciec, który dotšd zajmował się autystycznym dzieckiem, a więc był najważniejszš osobš dla chłopca. Nastšpił regres choroby. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu wolontariuszy udało nam się opanować kryzys. Jednak - co ważne - nie chcemy uzależniać rodzin osób autystycznych od pomocy wolontariuszy. Ich praca ma przede wszystkim motywować do działania - mówi Piotr Krawczyk ze Stowarzyszenia Terapeutów.

Rodzice, którzy podejrzewajš, że ich dziecko jest dotknięte autyzmem mogš szukać pomocy w warszawskim Stowarzyszeniu Terapeutów. Od poniedziałku do pištku można dzwonić pod numer telefonu (022) 670 02 97 i umówić się na bezpłatnš konsultację z terapeutš. Siedziba Stowarzyszenia mieci się przy ul. Starej Bani 17/49.

Konsultacje terapeutyczne przebiegajš dwutorowo - jeden z terapeutów rozmawia z rodzicem lub rodzicami dziecka, a drugi w tym czasie obserwuje dziecko i bawi się z nim. W ten sposób stawia się diagnozę funkcjonalnš, w której okrela się problemy i potrzeby pacjenta. Następnie ustala się program korekcyjny, kompleksowy program pomocy. W zależnoci od diagnozy dziecko może zostać skierowane np. do utworzonej przez stowarzyszenie wietlicy. Powstała ona z mylš o dzieciach z zaburzeniami rozwoju, które nie majš wystarczajšcego kontaktu z otoczeniem. W wietlicy majš szansę rozwijania swoich zdolnoci społecznych, m.in. poprzez zabawę z rówienikami. Dziecko może również zostać skierowane do prowadzonego przez Stowarzyszenie Orodka Integracji Społecznej. Jest to placówka dziennego pobytu, terapii i rehabilitacji dla osób z autyzmem i podobnymi zaburzeniami rozwojowymi.

Opracowała Elżbieta Gutowska