|
Dali i "Boska komedia"
Nie wszyscy wiedzą, że ten sam Dali zajmował się też grafiką książkową. W 1950 r. otrzymał od rządu włoskiego zlecenie zilustrowania ekskluzywnego wydania "Boskiej komedii" Dantego, w ramach obchodów siedemsetlecia urodzin poety. W ciągu 4 lat stworzył 100 genialnych ilustracji - drzeworytów. Część z nich mamy okazję oglądać w Galerii Konferencyjnej, w budynku Urzędu Dzielnicy Praga - Północ przy ul. Kłopotowskiego 15. Wielu artystów starało się przedstawić plastycznie to arcydzieło poezji światowej, jakim jest "Boska komedia". Wędrówka Dantego w towarzystwie ducha Wergiliusza przez Piekło, Czyściec i Raj to wspaniały malarski temat. Pokutujące dusze grzeszników, Lucyfer i inne diabły, walka dobra i zła - to fantastyczny świat, fascynujący wielu malarzy. Do raju wprowadza Dantego jego ukochana, Beatrycze. Wznoszą się razem ku kolejnym sferom Nieba. Wędrówka poety jest alegorią życia. Przedstawia dążenie człowieka ku Bogu, ukazując wznoszenie się z upadku i grzechu przez pokutę do zbawienia. "Boska komedia" to podsumowanie myśli średniowiecza, ale również dzieło ponadczasowe, o niezwykłej sile emocjonalnej. Niezwykłe są też ilustracje Salvadora Dali. Już sama technika ich wykonania zadziwia. Warsztatowo ilustracje te polegają na "przeniesieniu" akwareli w technikę drzeworytu. Kiedy patrzymy na bogactwo kolorów, wykonanie takich drzeworytów wydaje się po prostu niemożliwe. Aby uzyskać tak bogate niuanse barw, artysta musiał wykonać wiele skomplikowanych czynności. Każdy kolor oznaczał osobny proces druku, a co za tym idzie - osobną drewnianą matrycę. Do wykonania jednego drzeworytu potrzeba było 30-40 matryc. Do zilustrowania całego nakładu 150 egzemplarzy trzeba było stworzyć 3500 matryc. To wyliczenie pozwala nam zdać sobie sprawę z ogromu pracy, jaki Dali musiał włożyć w stworzenie tego cyklu. Do wykonania drewnianych klocków artysta użył bukszpanu, ponieważ oleista struktura tego drewna, a przede wszystkim jego twardość, okazały się najodpowiedniejszym materiałem do oddania zróżnicowanego charakteru akwareli. Dali zaprosił do współpracy dwóch najlepszych drzeworytników świata - Raymonda Jacqueta i Jeana Taricco. Powstało dzieło niezwykłe. Ilustracje podzielone są, jak i cała "Boska Komedia", na trzy części: Piekło, Czyściec i Raj. Przerażające wizje Piekła zaskakują niesamowitymi pomysłami, np. ilustracja do pieśni 27, zatytułowana "Logiczny diabeł" przedstawia postać pożerającą człowieka. "Pojawienie się Disa, króla piekieł" urzeka pięknymi barwami, szczególnie purpurą ognia. Ilustracja do pieśni 20, "Czarownicy i wróżbici" straszy kosmatą twarzą ze szczurzym ogonem. Ilustracje do części Czyściec są nie mniej niepokojące. "Upadły anioł", akwarela odnosząca się do pieśni 1 Czyśćca przedstawia postać anioła z zielonymi skrzydłami. Z jego mocno pokiereszowanego ciała otwierają się szuflady. Twarzy nie widzimy, bo anioł, schylony i chyba zmęczony, zagląda do tych szuflad tak, jakby chciał zajrzeć do swojego wnętrza. Zupełnie inny jest anioł z Raju, z pieśni 2 - spokojny, klęczący, niebieski. Nie musi się nad sobą zastanawiać, nie musi się niczego bać. Jasny i spokojny jest też portret Beatrycze z pieśni 8 pt. "Beatrycze w swej największej piękności". W części Raj widzimy obrazy składające się z ogromnej ilości drobnych elementów, w szerokiej gamie kolorów. Mam na myśli np. ilustrację do pieśni 11 pt. "Pokój niebiański a ziemski niepokój". Jest tam kilka odcieni niebieskości i szarości. Trudno sobie wyobrazić, jak można to było wyciąć w drewnie. Podobnie ilustracja do pieśni 12, "Wyjście świetlanych postaci" przedstawia twarz, składającą się z kolorowych kawałeczków. Pięknymi kolorami odznacza się też ilustracja do pieśni 24 "Radość zbawionych". Ilustracje Salvadora Dali do "Boskiej Komedii", pełne jemu tylko właściwych symboli, oceniane są często jako największe osiągnięcie ilustratorskie artysty. Prezentowane na wystawie w Galerii Konferencyjnej pochodzą z egzemplarza ekskluzywnej edycji wydawnictwa Les Heures Claires z 1960 roku. Na Pragę zawitały ze zbiorów kolekcjonera Jakuba Lepa dzięki pani naczelnik Wydziału Kultury Urzędu Praga-Północ, Ewie Sobierajskiej. Wystawa drzeworytów Salvadora Dali pt. "Boska Komedia" w Galerii Konferencyjnej w Urzędzie Dzielnicy Praga Północ, przy ul. Kłopotowskiego 15 czynna będzie do 21 sierpnia 2007 r., w poniedziałki, w godz. 10-18, oraz od wtorku do piątku, w godz. 8-16.
Joanna Kiwilszo
|