Nowa Gazeta Praska

Rodzina: Brzozowate (Betulaceae)
Synonimy: Orzech laskowy, Baty, Bicze, Laska, Laszczyna, Lescyna, Leszczyny, Liska,Oryszyna, Orzeszyna, Orzeszyca.
Angielski: Hazel, Cob-Nut, European Hazel, Filbert.
Francuski: Coudier noisetier, Aveline, Coudier commun.
Niemiecki: Wald-Hasel, Haselnuss, Haselstrauch.
Rosyjski: Leszczina obyknowiennaja, Orieszik lesnoj.
Bułgarski: Leska.

      Leszczyna pospolita jest małym drzewem lub krzewem dorastającym do wysokości 2-8 m, gęsto rozgałęzionym o gładkiej ciemnoszarej korze i giętkimi gałązkami. Roślina ma liście owalne lub jajowate, krótkoogonkowe, szorstkie, ząbkowane. Leszczyna jest rośliną jednopienną ale rozdzielnopłciową, a więc na tych samych egzemplarzach wyrastają zarówno kwiaty żeńskie jak i kwiatostany męskie. Kwiaty żeńskie są bardzo małe, ledwo widoczne o barwie czerwonej, ukryte w pączkach, z których wychodzą nitkowate znamiona. Kwiatostany męskie natomiast zebrane są w zwisające okazałe kotki koloru żółtobrązowego. Roślina kwitnie przed rozwojem liści od lutego do marca.
      Owocem jest orzeszek koloru brązowego otoczony liściastą okrywą wielkości 1,5-2 cm. Leszczyna lubi porastać skraje lasów, zagajniki, poręby. Jest również sadzona w licznych odmianach w ogrodach i sadach, żyje od 60 - 80 lat. Występuje w całej Polsce, Europie i w Azji Mniejszej.
      Na Bałkanach w Azji Mniejszej i na Kaukazie rośnie odmiana leszczyny zwana leszczyną drzewiastą lub turecką (Corylus Colurna L.). Jest to już drzewo do 20 m. wysokie żyjące do 200 lat z różowym odcieniem drewna, używanym w meblarstwie i do wyrobu różnych ozdób. Odmiana ta ma orzechy jadalne zwane tureckimi.
      Inną piękną odmianą jest leszczyna Lamberta (Corylus Maxima Mill.). Wyróżnia się pięknymi czerwonymi liśćmi i z tego powodu bywa sadzona w parkach i ogrodach południowej Europy. Owoce tej leszczyny nazywa się orzechami lombardzkimi. Są bardzo smaczne o smaku migdałowym i używa się ich w cukiernictwie do wytwarzania czekolad i chałwy. Leszczyna jest rośliną wiatropylną i wczesnowiosennym pyłkodajnym pożywieniem dla pszczół. Bywa też niestety powodem utrapienia dla osób uczulonych na jej pyłki.
      Orzechy, kora, liście i kwiatostany męskie leszczyny mają znaczenie lecznicze i odżywcze. Orzechy zbierane od września do października odznaczają się wysoką wartością odżywczą jak też zawierają w sobie dużo białka i witamin.

1 kg wyłuskanego orzecha laskowego zawiera w sobie między innymi

około 402 g tłuszczu

90 g białka

82 g węglowodanów

16 g składników mineralnych (fosfor, wapń, miedź, sód, magnez, mangan, żelazo, fluor, jod)

39 g różnych aminokwasów.

      Bogaty jest także wachlarz witamin. Znajdujemy tu prowitaminę A, witaminy E, B1, B2, B3, B5, B6, C, M, PP. Kaloryczność wynosi 4485 cal. Z orzechów laskowych wytłaczany jest doskonały olej spożywczy mający jednocześnie właściwości przeciwrobacze. Przy jego pomocy można zwalczać glisty pasożytujące w ludzkim przewodzie pokarmowym. Olej ten jest także stosowany w kosmetyce oraz w malarstwie artystycznym, należy bowiem do olejów szybko schnących.
      Jadanie orzechów laskowych zaleca się w wyczerpaniu fizycznym i kłopotach psychicznych. Korę leszczyny do celów leczniczych powinno się zbierać w marcu z młodych gałęzi, a liście od maja do sierpnia podczas suchej pogody. Wszystkie te części rośliny suszy się w przewiewnym miejscu w temperaturze do 40 C. Liście i kora zawierają w sobie olejek eteryczny, flawonoidy, kwasy organiczne, a kora dodatkowo garbniki.
      Z kory i liści łącznie sporządza się odwar (łyżka suszu na szklankę wody, gotować około 5 min), który ma właściwości

moczopędne

przeciwzapalne

bakteriobójcze

osłaniające

uodparniające i ściągające (przyspieszenie ziarninowania ran)

Wywary takie zaleca się pić w leczeniu

żylaków

hemoroidów

w zaburzeniach krążeniowych

Zewnętrznie odwary lub papki z kory zaleca się stosować jako

okłady na stany zapalne skóry

przy odleżynach

oparzeniach

obrzękach

czyrakach

świerzbie

      Kąpiele z dodatkiem odwaru z kory i liści zaleca się stosować w chorobach kobiecych, dla dzieci anemicznych i dotkniętych krzywicą.
      Mycie głowy w odwarze z kory i liści pobudza porost włosów i nadaje włosom puszystość i połysk. Natomiast herbata z suszonych kotków leszczyny jest dobrym środkiem napotnym i moczopędnym,

którą dobrze jest stosować:

we wszelkich przeziębieniach

nieżytach traktu pokarmowego przebiegających z biegunką

      Dawne lecznictwo ludowe sporządzało z kotków balsam działający przeciwbakteryjnie i gojąco na ropiejące rany. W tym celu zalewano w proporcji 1:1 kotki 40% wódką na 3-4 tygodnie, odcedzano i używano do przemywania ropiejących ran. W naszym kraju mieszanki z kory i liści leszczyny są rzadko stosowane i nie spotyka się ich w aptekach. Na przykład w Bułgarii kraju o dużych tradycjach zielarskich można spotkać mieszanki ziołowe zawierające w swoim składzie liście lub korę leszczyny. I tak np. mieszanka o nazwie PRI PROSTATIT wśród 17 różnych ziół zawiera także liście leszczyny pospolitej (Folia Corylii Avelanae). Mieszanka ta jest stosowana w stanach zapalnych gruczołu krokowego. Innym preparatem jest czysta kora z leszczyny o nazwie LESKA (Cortex Corylii Avelanae), z której wywary zaleca się stosować w zapaleniu gruczołu krokowego, dla pobudzenia apetytu, owrzodzeniach żylakowatych, przy zapaleniu żył i zapaleniach okołożylnych. Na zakończenie tego artykułu zajrzyjmy do horoskopu celtyckiego. Celtowie około 2000 lat temu twierdzili, że każdy człowiek ma swój odpowiednik w jednym z drzew. Co za tym widnieje pod hasłem LESZCZYNA (22.III - 31.III. oraz 24.IX. - 3.X.). Można tu znaleźć między innymi wierzenie, że orzechy leszczyny są symbolem płodności, a gałązki tego drzewa mają moc magiczną. Urodzeni pod znakiem leszczyny cieszą się dużą popularnością w swoim środowisku dzięki cechującej ich tolerancji i życzliwości.
      Gotowi są oni stanąć na głowie, aby nieść innym pomoc. Wyróżniają się wielką mądrością, zmysłem obserwacyjnym i ... iście niezwykłą intuicją. No cóż nie pozostaje nam nic innego, jak zainteresować się zarówno samą leszczyną jak i ludźmi urodzonymi pod jej znakiem.

ROMAN