Nowa Gazeta Praska

Odkrywanie Warszawskiej Pragi - takie zadanie postawiła Fundacja "Hereditas" w programie edukacyjnym dla osób, zajmujących się kulturą i edukacją. Był to także temat seminarium, które w dniach 24-25 października odbyło się w Urzędzie Pragi Północ. Autorzy referatów mówili o odkrywaniu dziedzictwa prawobrzeżnej Warszawy głównie w dziedzinie kultury i architektury.

Janusz Sujecki zachęcał do odrzucania stereotypów (zarówno złych, jak dobrych), z których zbudowany jest wizerunek Pragi. Jako przedmiot edukacji zaproponował praskie relikty, ważne dla duchowego rozwoju człowieka i wypływającej stąd potrzeby ich chronienia. Dalsze istnienie praskich reliktów zależy w poważnym stopniu od świadomości mieszkańców tej dzielnicy, a kształtować ją można m.in. przez dobór i praktyczne zastosowanie określonego modelu programu edukacyjnego; obok aspektu poznawczego (znajomość rozmieszczenia i historii wybranych reliktów Pragi) ważne jest wyczulenie osób edukowanych na indywidualne nadanie sensu reliktom: twórczą aktywność, samorealizację, samopoznanie. Emocjonalne związki osób z danym obszarem miasta są najlepszą gwarancją ocalenia jego tożsamości poprzez aktywny udział przedstawicieli lokalnych społeczności w chronieniu zagrożonych reliktów. Jako jedno z kluczowych miejsc programu edukacyjnego Janusz Sujecki wskazał Muzeum Warszawskiej Pragi.

Piotr Jamski szukał mitów warszawskiej Pragi na zdjęciach, w felietonach i w filmie. Przypomniał Leonarda Sempolińskiego, który trzydzieści lat temu zaczął fotografować miejskie pejzaże ulic, domów, fabryk Białołęki, Targówka, Szmulowizny - miejsc zaniedbanych, ale przechowujących klimat starej Warszawy. Z tamtych okolic pochodzą, mówiący "po warszawsku" bohaterowie felietonów Stefana Wiecheckiego - Wiecha: Walery Wątróbka, Teofil Piecyk, wuj Wężyk. Kolejny mit warszawskiej Pragi, Ryszarda Ochóckiego, utrwalił Ryszard Bareja w filmie "Miś".

Wbrew potocznym opiniom, warszawska Praga zawiera adresy licznych placówek kulturalnych, których tradycje sięgają w przeszłość - tę tezę Hanna Faryna-Paszkiewicz poparła wieloma przykładami, takimi jak: przedwojenny teatr "Comoedia" przy ul. Szwedzkiej, pierwsze kino w wyzwolonej Warszawie, "Drops" w d. fabryce Wedla, kina plenerowe, Teatr Ziemi Mazowieckiej, Teatr Powszechny, Teatr dla dzieci "Baj", teatrzyki przy parafiach.

Michał Krasucki, autor referatu "Architektura lat 20/30." przedstawił pomysły ożywienia praskiej strony Wisły: Saska Kępa - miasto ogród; tereny wystawowe na Saskiej Kępie; plac Weteranów - rondo św. Floriana (projekt z r. 1925, zrealizowany częściowo w 1932 roku); Esplanda Praska (projekt z 1925 roku, nie zrealizowany).

Porównując kamienice prawo - i lewobrzeżnej Warszawy Jarosław Zieliński zwrócił uwagę m.in. na to, że w II połowie XIX wieku zabudowa Pragi miała rys małomiasteczkowy i odrobinę rosyjski. Zapóźnienie zakończyło się przed I wojną światową. Obecnie na Pradze można prześledzić ewolucję jej zabudowy w XIX i XX wieku, co w innych dzielnicach jest już niemożliwe z uwagi na zniszczenia wojenne. Nieliczne zachowane zdjęcia i plany pozwalają uchwycić podobieństwa w zabudowie Muranowa i Pragi.

Seminarium zakończył referat Michała Pilicha "Wielokulturowość Pragi". Ten materiał szerzej przedstawimy czytelnikom w jednym z następnych numerów NGP. Wydawnictwo, zawierające pełne teksty wykładów oraz dodatek multimedialny na nośniku CD ukażą się w grudniu. Fundacja "Hereditas" działa od 2 lat, jest członkiem Związku Stowarzyszeń Praskich. Ma siedzibę przy ul. Jaworzyńskiej 8 lok. 2, tel. 022 353 83 30, www.fundacja-hereditas.pl

K.