|
Nie tylko dla prażan
"Warszawska Praga w latach 1939-1945. Fakty i wspomnienia z czasów terroru" to najnowsza publikacja wydana przez działającą także na rzecz popularyzacji warszawskiej Pragi Fundację Hereditas. Choć dzielnica doczekała się już kilku publikacji dotyczących czasu ostatniej wojny, to nowa pozycja z pewnością uzupełnia naszą wiedzę o szereg nowych elementów. Na książkę złożyły się trzy autentyczne historie z lat ostatniej wojny, uszeregowane w trzy rozdziały, rozgrywające się na terenie warszawskiej Pragi. Ich autorami są trzej świadkowie tamtych czasów - w kolejności to Hubert Kossowski, Władysław Janczewski oraz Tadeusz Kulbicki. Część I książki zatytułowana "Przedmoście praskie w l. 1939-1945" to szereg informacji dotyczących czasu okupacji i Powstania Warszawskiego na Pradze oraz na terenie najbliższych jej okolic - Marek, Legionowa, Rembertowa i Otwocka, czyli tzw. "Obroży" jak w nazewnictwie Armii Krajowej określano ten obszar. Zostały one skreślone piórem Huberta Kossowskiego, m.in. autora zorganizowanej w 2007 r. na terenie d. WWW "Koneser" wystawy "Powstanie Warszawskie na Pradze". Autor pokrótce przedstawia przebieg działań bojowych, szczególnie walk w czasie Powstania Warszawskiego oraz losy ludności cywilnej. Opisuje też mało znane pierwsze miesiące funkcjonowania warszawskiej Pragi po wkroczeniu Armii Czerwonej, m.in. represje, jakie dotykały żołnierzy organizacji niepodległościowych. Część II i III mają charakter już ściśle wspomnieniowy. Część II publikacji nosi tytuł "Szkoła pośród nocy". Są to spisane przez Władysława Janczewskiego, nauczyciela Gimnazjum i Liceum im. Króla Władysława IV, wspomnienia dotyczące tajnego nauczania na Pradze - trudnych początków, zaangażowania mieszkańców oraz samych uczniów w jego organizowanie, zagrożeń i niebezpieczeństw związanych z jego prowadzeniem. Część III "Mennica Państwowa oczami jej mieszkańca i pracownika w latach 1939-1944" - to wspomnienia z lat okupacji, związane z działającą od 1924 roku przy ul. Markowskiej 18 Mennicą Państwową. Ich autorem jest Tadeusz Kulbicki, który był synem komendanta obrony przeciwlotniczej Mennicy, Kazimierza Kulbickiego. Książka zawiera także interesujący dodatek. Jest nim płyta DVD z archiwalną relacją komendanta VI Obwodu AK "Praga", płka Antoniego Władysława Żurowskiego ps. "Andrzej", m.in. dowodzącego walkami w Powstaniu Warszawskim na Pradze. Warto przytoczyć słowa Mieczysława Wojdygi, Prezesa Towarzystwa Przyjaciół Pragi, który w przedmowie książki m.in. pisze: Bo Praga to nie tylko "cwaniaczki" z bazaru i dworców, ale wielu wspaniałych ludzi, którzy tu żyli, pracowali i kształcili się. Nie zawiedli, gdy potrzebowała ich Ojczyzna i za swą postawę płacili często cenę najwyższą. W trudnych latach okupacji wrodzony spryt, odwaga, a często także humor, pomagały im żyć i przetrwać. Nie zabrakło chłopaków z Pragi na barykadach Powstania Warszawskiego i na wszystkich niemal frontach Europy. Bez wątpienia publikacja ta pozwala zachować pamięć o Pradze i prażanach czasu wojny, stanowi hołd dla ich poświęceń i ofiarności. Książkę można nabyć w cenie 30 zł m.in. u wydawcy, Fundacji "Hereditas" informacje pod nr tel 022 353 83 30 lub na stronie internetowej http://www.fundacja-hereditas.pl/index.php
Michał Pilich
|