|
Trujący dym Zwyczaj palenia papierosów rozprzestrzenił się na całym świecie, kiedy to 100 lat temu wymyślono papierosy i zapałki. Historia używania tytoniu przez człowieka liczy wiele setek lat. Pierwsi zwyczaj ten wprowadzili Majowie w Ameryce przed 2000 lat, jako rytuał ceremonii religijnych w formie inhalacji dymu ze spalonych liści tytoniu. Do Europy zwyczaj ten przywędrował przed 500 lat i przetrwał do dnia dzisiejszego. Przyczyną popularności tytoniu jest obecność w nim nikotyny, substancji psychoaktywnej, której przewlekłe stosowanie prowadzi do biologicznego uzależnienia. Siła tego uzależnienia porównywana jest z heroiną, kokainą czy morfiną. Historia dokumentowania szkodliwości zdrowotnej tytoniu zaczęła się przed 200 lat, kiedy to po raz pierwszy zaobserwowano szkodliwe jego działanie. Ostatnie 50 lat zaowocowało licznymi pracami naukowymi opisującymi wielonarządowe, dotyczące wszystkich procesów życiowych działanie 4000 substancji chemicznych zawartych w dymie papierosowym. Tytoń stosowany, w formie tabaki bezpośrednio do nosa, czy też tytoń w formie żucia absorbowany był lokalnie przez śluzówkę nosa, czy jamy ustnej, dając lokalne skutki w postaci raka nosa, warg i jamy ustnej. Dym papierosowy wytwarzany w temperaturze 600-900 stopni jest kompleksem gazowo - płynno - stałym. W trakcie głębokiego zaciągania się papierosem powstaje tzw. główny strumień dymu, zawierający mniejsze stężenie substancji toksycznych. Osoby nie palące, przebywające w zamkniętym pomieszczeniu narażone są na główny strumień dymu, po metabolizacji w płucach palacza do otaczającego powietrza, jak i na dym powstający w przerwach między zaciągnięciami w wyniku tlenia się papierosa tzw. boczny strumień. Wyniki prowadzonych badań wykazują wyższe stężenie substancji szkodliwych, zwłaszcza rakotwórczych w bocznym strumieniu dymu w stosunku do strumienia głównego. Do najbardziej szkodliwych, toksycznych związków w tytoniu i dymie tytoniowym należą nikotyna (substancja toksyczna uzależniająca jak narkotyk), tlenek węgla (spaliny), tlenki azotu (mieszanina gazowa powstaje przy spawaniu metalu oraz przy spalaniu materiałów wybuchowych), cyjanowodór (kwas pruski używany w komorach gazowych). Ich stężenie w głównym i bocznym strumieniu dymu przedstawia się następująco: tlenek węgla stężenie 3-5 razy wyższe w strumieniu bocznym, nikotyna - 2-21 razy wyższe stężenie, amoniak (surowiec chemiczny włókna sztuczne) 40-170 razy wyższe, benzen 10 razy (rozpuszczalnik organiczny), formaldechyd (silny środek odkażający) 50 razy wyższe stężenie. Główny strumień dymu charakteryzuje się głęboką ekspozycją i niższą toksycznością, boczny strumień dymu papierosowego cechuje płytsza ekspozycja zaś wyższa toksyczność. Bierni palacze jak z tego wynika są w zdecydowanie w gorszej pod względem zdrowotności sytuacji. Wchłanianie dymu tytoniowego przez czynnych jak i biernych palaczy zachodzi głównie w układzie oddechowym a także w przewodzie pokarmowym jako rezultat połykania wydzielin i śliny. Składniki dymu przenikają z płuc do krwioobiegu i są rozprowadzane po całym organizmie. Stąd efekt zdrowotny dymu tytoniowego obserwowany jest nie tylko w obrębie jamy ustnej czy płuc ale także we wszystkich innych narządach np. pęcherzu moczowym, trzustce, narządach rodnych, naczyniach obwodowych. Wykazano również zaburzenia funkcjonowania wzroku, czy uszkodzenia formułującego się płodu. Składniki dymu tytoniowego i ich metabolity mogą być wydalane z organizmu również z mlekiem matki. Palenie papierosów to już nie tylko problem osoby palącej. To również problem ich znajomych, przyjaciół, rodzin osób w kręgu, których wypalane są papierosy. Walkę z tym uzależnieniem i pomoc palaczom tytoniu winni podejmować wszyscy, którym na sercu leży dobro drugiego człowieka. Zaprzestanie palenia tytoniu we wszystkich grupach wieku, także u młodych osób powoduje zmniejszenie ryzyka zachorowania na choroby odtytoniowe a także zniwelowanie zawartości substancji toksycznych w organizmie gromadzących się w procesie palenia. Osoby deklarujące chęć rzucenia palenia oraz mające problem z samodzielnym rzuceniem palenia zapraszamy do nowo powstałej Poradni antytytoniowej na terenie przychodni przy ul.Jagiellońskiej 34 w Samodzielnym Zespole Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej Warszawa Praga Północ.
Kierownik Biura Promocji Zdrowia
SZPZLO Warszawa Praga Północ Grażyna Kieżel |