Od wieków w pierwszy czwartek po niedzieli Trójcy Świętej obchodzimy uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej, potocznie zwaną Bożym Ciałem. Idziemy wówczas ulicami naszych miast i wsi w procesji eucharystycznej, aby publicznie wyznać wiarę w rzeczywistą obecność Chrystusa pod postaciami chleba i wina. Do kalendarza liturgicznego uroczystość tę wprowadzono w XIII wieku.

Bezpośrednią przyczyną ustanowienia święta były objawienia Julianny (1193-1258), augustianki z klasztoru Mont Cornillon, nieopodal Liege (Belgia). Jej wizje przekazywały pragnienie Chrystusa, aby ustanowiono specjalne święto ku czci Najświętszego Sakramentu. Pod wpływem tych wydarzeń biskup Robert de Thourotte w 1246 r. ustanowił taką uroczystość dla diecezji Liege.

W 1264 r. papież Urban IV (opiekun duchowy Julianny oraz archidiakon katedry w Liege), bullą Transisturus, ustanowił święto Bożego Ciała (festum Corporis Christi) w całym Kościele. Natomiast w 1391 r. papież Bonifacy IX nakazał obchodzenie Bożego Ciała wszędzie tam, gdzie dotąd tego nie czyniono. Teksty używane tego dnia podczas Mszy św. wybrał św. Tomasz z Akwinu, tak aby pomagały w rozważaniu najważniejszych prawd o Eucharystii.

Wkrótce obchodom Bożego Ciała zaczęły towarzyszyć uroczyste procesje, mimo że Urban IV nic o nich nie wspominał. Prawdopodobnie odbywały się najpierw w latach 1265-1275 w Kolonii, a od XIV i XV wieku w całych Niemczech, Anglii, Francji, Hiszpanii, Skandynawii, Polsce i północnych Włoszech. Od XV wieku procesje zatrzymywały się na czterech stacjach, symbolizujących cztery strony świata i miały początkowo charakter przede wszystkim adoracyjny - uczczenia Chrystusa pod postacią hostii. Następnie wprowadzono jeszcze prośby o pogodę, urodzaj i odwrócenie klęsk (zarazy, wojen, głodu). Właśnie od tej pory wierni idą w procesji do czterech ołtarzy, przy których odczytywany jest fragment Ewangelii i następuje błogosławieństwo monstrancją z Najświętszym Sakramentem. Z biegiem czasu procesje Bożego Ciała uświetniano niosąc na przykład obrazy świętych lub chorągwie. Od XIV wieku odgrywano tzw. żywe obrazy, przedstawiające sceny z życia Pana Jezusa.

W Polsce po raz pierwszy Boże Ciało świętowano w 1320 r. w diecezji krakowskiej, na polecenie biskupa Nankera, zaś procesje do czterech ołtarzy wprowadzono w XV wieku. Również na naszych ziemiach podczas procesji przedstawiano bardzo popularne widowiska sceniczne. Były to dialogi eucharystyczne w języku polskim o Ablu i Kainie, o Melchizedeku, o Najświętszym Sakramencie, o przeniesieniu arki, o raju, o upadku pierwszych rodziców i drzewie żywota. Najstarsze tego typu utwory zanotowano w Kodeksie pułtuskim, pochodzącym z kolegium jezuickiego w Pułtusku. Jednak od XVIII wieku zaczęto rezygnować z tych przedstawień. Z uroczystością Bożego Ciała wiązały się także różne zwyczaje oparte na przekonaniu o magicznej sile zdobiących ołtarze wianków, kwiatów i gałązek. Wierni zabierają gałązki do domów wierząc, że mogą chronić ich przed chorobą, a zabudowania przed pożarem. W kościołach święci się natomiast wianki z ziół i kwiatów, zaś tych ziół używano często jako lekarstwa na wszystkie dolegliwości.

Okna budynków znajdujących się na trasie procesji Polacy ozdabiają zwykle symbolami eucharystycznymi, obrazami religijnymi i kwiatami. W niektórych częściach Włoch i Ameryki Łacińskiej kwiatami wykładane są ulice, którymi przechodzi procesja Bożego Ciała. Natomiast w Hiszpanii kwiatami dekoruje się ściany domów. Warto także pamiętać, że ponieważ Boże Ciało jest jednym z najważniejszych świąt katolickich, od wieków obchodzi się oktawę tej uroczystości, trwającą do następnego czwartku włącznie.

m.j.g.